Đổi mới công nghệ (ĐMCN) trong doanh nghiệp (DN) là nội dung quan trọng trong việc thực hiện những bước đi cụ thể của quá trình công nghiệp hóa đất nước. Do vậy, trong thời gian qua Đảng và Nhà nước đã có những giải pháp nhằm khuyến khích DN ĐMCN, đặc biệt là Chương trình ĐMCN Quốc gia đến năm 2020 đã được phê duyệt từ năm 2011. Tuy nhiên hiện nay, thực trạng ĐMCN trong DN còn nhiều hạn chế, cần tiếp tục được quan tâm, giải quyết.
Nhận thức của doanh nghiệp về vai trò của công nghệ
Trong những năm gần đây với sự phát triển bùng nổ của công nghệ thì vai trò của công nghệ ngày càng được đánh giá cao trong hoạt động của doanh nghiệp. Tuy nhiên ở một số doanh nghiệp vẫn còn chưa nhận thức được tầm quan trọng của công nghệ như thế nào. Theo tư tưởng của các doanh nghiệp này thì công nghệ là một nhân tố cũng được cho là quan trọng song tầm quan trọng đứng sau các yếu tố như thị trường, tài chính, nhân lực, chiến lược kinh doanh. Trong khi đó rất nhiều doanh nghiệp lại cho rằng công nghệ và đổi mới công nghệ đóng vai trò quan trọng bậc nhất với sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp và đã có nhiều khảo sát chứng minh cho điều đó. Sự mâu thuẫn này cho thấy vẫn có những doanh nghiệp nhận thức chưa đầy đủ về vai trò của công nghệ trong doanh nghiệp.
Có hai trường phái các doanh nghiệp Việt Nam nhận thức về vai trò của công nghệ:
Thứ nhất là những doanh nghiệp cho rằng sự đầu tư để đổi mới toàn bộ các dây chuyền sản xuất của họ ở thời điểm hiện tại là rất tốn kém trong khi họ vẫn đang hoạt động tự cho rằng là ổn. Họ sẽ không bỏ ra một số tiền lớn để đầu tư cho hệ thống mới hoặc không đủ kinh phí để thực hiện điều này.
THứ hhai là những doanh nghiệp cảm thấy ổn với hoạt động kinh doanh hiện tại nên không có nhu cầu đổi mới công nghệ.
Trong khi đó, kết quả khảo sát trong khuôn khổ Tiểu dự án 1(b) “Hoàn thiện hệ thống thống kê, đánh giá, đo lường khoa học và công nghệ (KH&CN) và đổi mới sáng tạo” thuộc Dự án "Đẩy mạnh đổi mới sáng tạo thông qua nghiên cứu, KH&CN (FIRST)" đã cho thấy nhiều mục tiêu mà DN đặt ra khi thực hiện các hoạt động đổi mới sáng tạo, trong đó mục tiêu quan trọng nhất là để cải thiện chất lượng của hàng hóa, dịch vụ (hình 1). Thực trạng này cũng phù hợp với nhận xét trong một nghiên cứu của Ngân hàng thế giới (World Bank, 2017), theo đó, đặc điểm quan trọng nhất của các sản phẩm mới mà các DN nhỏ và vừa Việt Nam giới thiệu là nhằm nâng cao chất lượng, giống như các nước khác (Lào, Campuchia, Malaysia, Philippin, Thái Lan); tuy nhiên, đổi mới sản phẩm (ĐMSP) tại Việt Nam tập trung nhiều vào cắt giảm chi phí sản xuất sản phẩm chứ ít tập trung cho nghiên cứu để có được những tính năng mới của sản phẩm.
Nhận thức của doanh nghiệp về vai trò của công nghệ
Trong những năm gần đây với sự phát triển bùng nổ của công nghệ thì vai trò của công nghệ ngày càng được đánh giá cao trong hoạt động của doanh nghiệp. Tuy nhiên ở một số doanh nghiệp vẫn còn chưa nhận thức được tầm quan trọng của công nghệ như thế nào. Theo tư tưởng của các doanh nghiệp này thì công nghệ là một nhân tố cũng được cho là quan trọng song tầm quan trọng đứng sau các yếu tố như thị trường, tài chính, nhân lực, chiến lược kinh doanh. Trong khi đó rất nhiều doanh nghiệp lại cho rằng công nghệ và đổi mới công nghệ đóng vai trò quan trọng bậc nhất với sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp và đã có nhiều khảo sát chứng minh cho điều đó. Sự mâu thuẫn này cho thấy vẫn có những doanh nghiệp nhận thức chưa đầy đủ về vai trò của công nghệ trong doanh nghiệp.
Có hai trường phái các doanh nghiệp Việt Nam nhận thức về vai trò của công nghệ:
Thứ nhất là những doanh nghiệp cho rằng sự đầu tư để đổi mới toàn bộ các dây chuyền sản xuất của họ ở thời điểm hiện tại là rất tốn kém trong khi họ vẫn đang hoạt động tự cho rằng là ổn. Họ sẽ không bỏ ra một số tiền lớn để đầu tư cho hệ thống mới hoặc không đủ kinh phí để thực hiện điều này.
THứ hhai là những doanh nghiệp cảm thấy ổn với hoạt động kinh doanh hiện tại nên không có nhu cầu đổi mới công nghệ.
Trong khi đó, kết quả khảo sát trong khuôn khổ Tiểu dự án 1(b) “Hoàn thiện hệ thống thống kê, đánh giá, đo lường khoa học và công nghệ (KH&CN) và đổi mới sáng tạo” thuộc Dự án "Đẩy mạnh đổi mới sáng tạo thông qua nghiên cứu, KH&CN (FIRST)" đã cho thấy nhiều mục tiêu mà DN đặt ra khi thực hiện các hoạt động đổi mới sáng tạo, trong đó mục tiêu quan trọng nhất là để cải thiện chất lượng của hàng hóa, dịch vụ (hình 1). Thực trạng này cũng phù hợp với nhận xét trong một nghiên cứu của Ngân hàng thế giới (World Bank, 2017), theo đó, đặc điểm quan trọng nhất của các sản phẩm mới mà các DN nhỏ và vừa Việt Nam giới thiệu là nhằm nâng cao chất lượng, giống như các nước khác (Lào, Campuchia, Malaysia, Philippin, Thái Lan); tuy nhiên, đổi mới sản phẩm (ĐMSP) tại Việt Nam tập trung nhiều vào cắt giảm chi phí sản xuất sản phẩm chứ ít tập trung cho nghiên cứu để có được những tính năng mới của sản phẩm.
