Điều hòa kinh nguyệt là gì?
Điều hòa kinh nguyệt là biện pháp làm cho kinh nguyệt của người phụ nữ đang ở tình trạng không ổn định trở lại trạng thái bình thường. Hiện tượng kinh nguyệt không đều hay rối loạn kinh nguyệt có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, vì vậy, việc điều hòa kinh nguyệt được thực hiện bằng các phương pháp can thiệp cũng khác nhau tùy theo từng trường hợp như sử dụng liệu pháp tự nhiên, dùng thuốc điều kinh, thay đổi chế độ ăn uống…; trong đó sử dụng thuốc điều hòa kinh nguyệt là một biện pháp thường dùng.
Kinh nguyệt không đều hay rối loạn kinh nguyệt thường được phát hiện khi người phụ nữ có các biểu hiện như kinh nguyệt bất thường không theo chu kỳ, thời gian hành kinh ngắn hoặc dài, huyết đóng thành khối hay hạt… có thể quan sát bằng mắt thường. Tình trạng này tuy không ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe nhưng có tác động đến sinh hoạt bình thường hàng ngày và vấn đề sức khỏe sinh sản sau này.
Nguyên nhân gây kinh nguyệt không đều có thể do mất cân bằng nội tiết tố nữ, tăng hoặc giảm cân, rối loạn ăn uống, tập thể dục quá nhiều, rối loạn tuyến giáp, đang cho con bú, đang ở tuổi dậy thì, có hội chứng buồng trứng đa nang, trước khi mãn kinh, căng thẳng tinh thần… Việc điều trị có thể xử trí bằng liệu pháp tâm lý hoặc tình trạng bệnh lý tùy theo từng trường hợp cụ thể. Vì vậy khi có biểu hiện rối loạn kinh nguyệt cần đi khám để bác sĩ tư vấn và chỉ định can thiệp điều trị phù hợp.
Các thuốc có thể dùng
Thực phẩm chức năng và dược liệu
Thực phẩm chức năng có thể hỗ trợ được vấn đề này do chúng có tác dụng cân bằng nội tiết tố nữ. Tuy nhiên, cần lưu ý các loại thực phẩm chức năng này chỉ giúp điều hòa kinh nguyệt do rối loạn, mất cân bằng nội tiết tố nữ nhưng không có tác dụng đối với những trường hợp bị rối loạn kinh nguyệt do bệnh lý.
Thuốc tân dược
Hiện nay trên thị trường có rất nhiều loại thuốc tân dược có tác dụng điều hòa kinh nguyệt, một trong số các loại thuốc đó là thuốc tránh thai. Các thuốc điều hòa kinh nguyệt loại tân dược có nguồn gốc từ thuốc tránh thai là những nội tiết tố nữ như oestrogen, progesterone gồm các estrogen, progestatif, phối hợp estrogen-progestatif với nhiều tên biệt dược khác nhau. Thuốc có tác dụng điều chỉnh nội tiết tố nữ trong cơ thể để giúp điều hòa kinh nguyệt nhưng phải có sự tư vấn, hướng dẫn và chỉ định của bác sĩ chuyên khoa sản. Việc sử dụng thuốc điều hòa kinh nguyệt giúp cho chu kỳ kinh nguyệt trở nên đều đặn hơn, thuốc sẽ tạo nên hiện tượng kinh nguyệt giả giúp ổn định tâm lý, giảm bớt sự lo âu và căng thẳng; đồng thời có thể giảm được triệu chứng đau bụng kinh, các triệu chứng khó chịu do kinh nguyệt gây ra. Đây cũng là một biện pháp tránh thai hữu hiệu và trì hoãn kinh nguyệt vào những ngày đặc biệt như đi công tác, du lịch… Song sử dụng thuốc điều hòa kinh nguyệt cũng có thể gây ra nhiều hậu quả nếu dùng thuốc không đúng do tự ý mua thuốc không có chỉ định của bác sĩ, dùng liều lượng không phù hợp, dị ứng bất thường với các thành phần của thuốc. Việc lạm dụng thuốc có thể dẫn đến tình trạng vô sinh như dùng thuốc để trì hoãn kinh nguyệt lâu ngày dẫn đến tình trạng bệnh lý như rối loạn nội tiết tố, buồng trứng teo lại và có thể dễ bị rong kinh ra nhiều máu. Nếu dùng thuốc không đúng cách có khả năng gây ra tình trạng rối loạn di chuyển trứng và mang thai ngoài tử cung; các tác dụng phụ của thuốc cũng cần được lưu ý như chán ăn, buồn nôn, đau ngực, nổi mụn, dễ viêm nhiễm đường âm đạo và tiết niệu.
Theo Ðông y, nguyên nhân chủ yếu gây ra rối loạn kinh nguyệt là do khí hư, huyết hư. Vì vậy, muốn phòng và điều trị rối loạn kinh nguyệt hiệu quả nên sử dụng các vị thuốc hoặc bài thuốc giúp bồi bổ và lưu thông khí huyết.
Bài thuốc được sử dụng phổ biến và rộng rãi hiện nay để trị chứng rối loạn hiệu quả là bài thuốc cổ phương Bát trân thang. Bát trân thang là bài thuốc của danh y Tiết Kỷ người Trung Quốc đời nhà Minh, với 8 vị thuốc: Đảng sâm, Bạch truật, Bạch linh, Đương quy, Xuyên khung, Bạch thược, Thục địa và Cam thảo. Trong đó Đảng sâm và Thục địa có công dụng ích khí dưỡng huyết; hai vị Bạch linh và Bạch truật phối hợp với nhau trợ giúp cho công dụng bổ tỳ khí và phế khí cho Đảng sâm, làm tăng thêm nguồn khí huyết cho cơ thể. Bạch thược và Đương quy giúp dưỡng huyết hoà dinh. Cam thảo hoà trung ích khí, điều hoà các vị thuốc. Xuyên khung hoạt huyết hành khí. Các vị thuốc phối hợp chặt chẽ với nhau tạo nên công dụng song bổ khí huyết của bài thuốc. Y học hiện đại đã chứng minh: Bát Trân Thang có tác dụng thúc đẩy quá trình sản sinh hồng cầu và tiểu cầu, làm tăng lượng huyết sắc tố, từ đó phòng chống hữu hiệu tình trạng thiếu máu.
Cũng như nhiều bài thuốc cổ khác, Bát trân thang dần bị quên lãng trong cuộc sống hiện đại, khi con người quá bận rộn. Tuy nhiên, gần đây, người dân đang có xu hướng quay lại với Đông y, việc sắc thuốc cũng đơn giản hơn nhờ các loại nồi chuyên dụng. Với những người không có thời gian, việc sử dụng Đông dược bào chế thành viên bằng công nghệ hiện đại cũng là lựa chọn tốt. Ở Việt Nam, Bát trân thang được kết hợp với hai vị trần bì và hương phụ (giúp giảm co thắt tử cung dẫn đến giảm đau bụng kinh, cải thiện khả năng miễn dịch, chống viêm nhiễm) cho phụ nữ.
Điều hòa kinh nguyệt là biện pháp làm cho kinh nguyệt của người phụ nữ đang ở tình trạng không ổn định trở lại trạng thái bình thường. Hiện tượng kinh nguyệt không đều hay rối loạn kinh nguyệt có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, vì vậy, việc điều hòa kinh nguyệt được thực hiện bằng các phương pháp can thiệp cũng khác nhau tùy theo từng trường hợp như sử dụng liệu pháp tự nhiên, dùng thuốc điều kinh, thay đổi chế độ ăn uống…; trong đó sử dụng thuốc điều hòa kinh nguyệt là một biện pháp thường dùng.
Kinh nguyệt không đều hay rối loạn kinh nguyệt thường được phát hiện khi người phụ nữ có các biểu hiện như kinh nguyệt bất thường không theo chu kỳ, thời gian hành kinh ngắn hoặc dài, huyết đóng thành khối hay hạt… có thể quan sát bằng mắt thường. Tình trạng này tuy không ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe nhưng có tác động đến sinh hoạt bình thường hàng ngày và vấn đề sức khỏe sinh sản sau này.
Nguyên nhân gây kinh nguyệt không đều có thể do mất cân bằng nội tiết tố nữ, tăng hoặc giảm cân, rối loạn ăn uống, tập thể dục quá nhiều, rối loạn tuyến giáp, đang cho con bú, đang ở tuổi dậy thì, có hội chứng buồng trứng đa nang, trước khi mãn kinh, căng thẳng tinh thần… Việc điều trị có thể xử trí bằng liệu pháp tâm lý hoặc tình trạng bệnh lý tùy theo từng trường hợp cụ thể. Vì vậy khi có biểu hiện rối loạn kinh nguyệt cần đi khám để bác sĩ tư vấn và chỉ định can thiệp điều trị phù hợp.
Các thuốc có thể dùng
Thực phẩm chức năng và dược liệu
Thực phẩm chức năng có thể hỗ trợ được vấn đề này do chúng có tác dụng cân bằng nội tiết tố nữ. Tuy nhiên, cần lưu ý các loại thực phẩm chức năng này chỉ giúp điều hòa kinh nguyệt do rối loạn, mất cân bằng nội tiết tố nữ nhưng không có tác dụng đối với những trường hợp bị rối loạn kinh nguyệt do bệnh lý.
Thuốc tân dược
Hiện nay trên thị trường có rất nhiều loại thuốc tân dược có tác dụng điều hòa kinh nguyệt, một trong số các loại thuốc đó là thuốc tránh thai. Các thuốc điều hòa kinh nguyệt loại tân dược có nguồn gốc từ thuốc tránh thai là những nội tiết tố nữ như oestrogen, progesterone gồm các estrogen, progestatif, phối hợp estrogen-progestatif với nhiều tên biệt dược khác nhau. Thuốc có tác dụng điều chỉnh nội tiết tố nữ trong cơ thể để giúp điều hòa kinh nguyệt nhưng phải có sự tư vấn, hướng dẫn và chỉ định của bác sĩ chuyên khoa sản. Việc sử dụng thuốc điều hòa kinh nguyệt giúp cho chu kỳ kinh nguyệt trở nên đều đặn hơn, thuốc sẽ tạo nên hiện tượng kinh nguyệt giả giúp ổn định tâm lý, giảm bớt sự lo âu và căng thẳng; đồng thời có thể giảm được triệu chứng đau bụng kinh, các triệu chứng khó chịu do kinh nguyệt gây ra. Đây cũng là một biện pháp tránh thai hữu hiệu và trì hoãn kinh nguyệt vào những ngày đặc biệt như đi công tác, du lịch… Song sử dụng thuốc điều hòa kinh nguyệt cũng có thể gây ra nhiều hậu quả nếu dùng thuốc không đúng do tự ý mua thuốc không có chỉ định của bác sĩ, dùng liều lượng không phù hợp, dị ứng bất thường với các thành phần của thuốc. Việc lạm dụng thuốc có thể dẫn đến tình trạng vô sinh như dùng thuốc để trì hoãn kinh nguyệt lâu ngày dẫn đến tình trạng bệnh lý như rối loạn nội tiết tố, buồng trứng teo lại và có thể dễ bị rong kinh ra nhiều máu. Nếu dùng thuốc không đúng cách có khả năng gây ra tình trạng rối loạn di chuyển trứng và mang thai ngoài tử cung; các tác dụng phụ của thuốc cũng cần được lưu ý như chán ăn, buồn nôn, đau ngực, nổi mụn, dễ viêm nhiễm đường âm đạo và tiết niệu.
Theo Ðông y, nguyên nhân chủ yếu gây ra rối loạn kinh nguyệt là do khí hư, huyết hư. Vì vậy, muốn phòng và điều trị rối loạn kinh nguyệt hiệu quả nên sử dụng các vị thuốc hoặc bài thuốc giúp bồi bổ và lưu thông khí huyết.
Bài thuốc được sử dụng phổ biến và rộng rãi hiện nay để trị chứng rối loạn hiệu quả là bài thuốc cổ phương Bát trân thang. Bát trân thang là bài thuốc của danh y Tiết Kỷ người Trung Quốc đời nhà Minh, với 8 vị thuốc: Đảng sâm, Bạch truật, Bạch linh, Đương quy, Xuyên khung, Bạch thược, Thục địa và Cam thảo. Trong đó Đảng sâm và Thục địa có công dụng ích khí dưỡng huyết; hai vị Bạch linh và Bạch truật phối hợp với nhau trợ giúp cho công dụng bổ tỳ khí và phế khí cho Đảng sâm, làm tăng thêm nguồn khí huyết cho cơ thể. Bạch thược và Đương quy giúp dưỡng huyết hoà dinh. Cam thảo hoà trung ích khí, điều hoà các vị thuốc. Xuyên khung hoạt huyết hành khí. Các vị thuốc phối hợp chặt chẽ với nhau tạo nên công dụng song bổ khí huyết của bài thuốc. Y học hiện đại đã chứng minh: Bát Trân Thang có tác dụng thúc đẩy quá trình sản sinh hồng cầu và tiểu cầu, làm tăng lượng huyết sắc tố, từ đó phòng chống hữu hiệu tình trạng thiếu máu.
Cũng như nhiều bài thuốc cổ khác, Bát trân thang dần bị quên lãng trong cuộc sống hiện đại, khi con người quá bận rộn. Tuy nhiên, gần đây, người dân đang có xu hướng quay lại với Đông y, việc sắc thuốc cũng đơn giản hơn nhờ các loại nồi chuyên dụng. Với những người không có thời gian, việc sử dụng Đông dược bào chế thành viên bằng công nghệ hiện đại cũng là lựa chọn tốt. Ở Việt Nam, Bát trân thang được kết hợp với hai vị trần bì và hương phụ (giúp giảm co thắt tử cung dẫn đến giảm đau bụng kinh, cải thiện khả năng miễn dịch, chống viêm nhiễm) cho phụ nữ.
